Andere culturen

Carla maakt zich zorgen. Nou ja zorgen, het is meer dan dat. Het is haar eerste grote fietstocht en dan gaat ze gelijk naar Bhutan en India. Dat het lichamelijk zwaar wordt dat weet ze. Daarom hebben we al vele kilometers afgelegd. Maar het is vooral de Indiase cultuur die haar zorgen baart.
”Eric, voor mijn gevoel ben ik nog niet aan India toe. Ik heb zoveel verhalen gehoord over het enorme verschil in normen en waarden.„
”Ach Carla„, zeg ik, ”ik ben er toch bij? En wat kan je nu gebeuren?„

Ik ben er zoals altijd nogal nuchter onder. Mijn manier van handelen in een vreemde cultuur is bijna een automatisme. Ruim twee jaar heb ik in de tropen gefietst. In gedachten ga ik de ‘overlevingstips’ na die ik heb opgedaan in mijn voorgaande fietsleven;

– Straatwijs
– Hoe kom je over?
– Omgangsvormen
– Overnachten
– Eten en drinken
– Fietsen
– Vaccinaties
– Cultuurschok

Straatwijs

• Draag een portemonnee bij je met een oude creditcard, verlopen pinpas en Turkse bankbiljetten die niets meer waard zijn.
• Vermijd rustige straten en buitenwijken in het donker.
• Vermijd na zonsondergang groepen mannen. Loop er desnoods met een boog omheen, zonder te laten zien dat je bevreesd bent. Loop eventueel mee met oudere mensen of gemengde groepen.

Hoe kom je over?

• Zorg dat je er niet rijk uitziet. Laat ringen, armbanden, horloges en kettingen thuis. Draag je camera in een oude tas. Neem een oud verbleekt T-shirt mee.
• Laat mensen niet denken dat je de weg kwijt bent.
• Ga er niet vanuit dat iedereen je wilt bestelen.
• Ben je intelligent? Dan lukt het je vast wel iedere dag één woord te leren. Zo heb je na een paar weken een aardige woordenschat. Belangrijke woorden zijn: Goedendag, dank u, te duur, veel te duur, vriend en lekker.

Omgangsvormen

• Ben je in een bedreigende situatie, laat dan zien dat je niet bang bent en kijk je opponent recht in de ogen. (maar ja, ik heb makkelijk praten na 16 jaar karate)
• Maak grappen….. Als een fietser langsfietst, is een standaardgrap van mij: ”Zullen we ruilen?„
• Luister vooral naar het lokale advies. Vertrouw nooit het advies van de employee van het Tourist Office of ambtenaren. Ga af op de man van de straat en vooral op je gevoel.
• Maak vrienden. Huur desnoods een gids die een dag met je optrekt. Vaak bieden kinderen hun gidsdiensten aan. En ja, het is kinderarbeid, maar voor de kinderen is het een mooie manier om hun Engels te oefenen.
• In veel culturen is het ‘not done’ om iemand teleur te stellen. Een Indiër zal je liever een verkeerde richting opsturen dan dat hij zegt: ”Ik weet het niet„ of ”Nee„. Dat is slecht voor z’n karma.” Stel dus een open vraag.
• Geef bedelaars nooit geld, maar geef ze voedsel. En bij voorkeur géén stevige appel, want hun tandjes zijn niet meer zo sterk.
• Vermijd in een discussie dat de ander gezichtsverlies lijdt. Dat is voor een Aziaat zeer pijnlijk. Laat hem in zijn waarde.
• Raak mensen niet bij het hoofd aan en wijs nooit met de voeten ergens naar.
• Toon respect voor alle religies en zorg dat je bij het betreden van een heiligdom bedekt gekleed bent. Dus geen strakke koersbroek!
• Wees niet bang, want angst verkrampt. Maak vooral veel plezier.
• Heb je genoeg van die ‘vreemde’ cultuur, probeer dan vooral met die ‘afwijkende’ mensen te blijven communiceren. Je zult zien dat je je dan beter gaat voelen.
• Koop geen vloerkleed of halfedelstenen waarvan de verkoper zegt dat je die met winst in je thuisland kunt verkopen aan een vriend van hem.
• Soms kan het zijn dat je je af wilt sluiten en het liefst op je hotelkamer blijft. Dit heet een cultuurschok . Dit is mij de eerste keer in Thailand overkomen en dit gevoel kon ik pas jaren later plaatsen.

Overnachten

• Als je bij een hotel komt, vergelijk minstens twee hotelkamers en neem bij voorkeur een kamer aan de achterkant van het gebouw. Want daar heb je minder last van het verkeer. Probeer de elektra en de douche uit. Til het matras op en kijk wat eronder kruipt.
• Is de hotelkamer erg smerig, schuif dan het bed opzij en zet gewoon je tent op.
• Als je vrijkampeert en je wilt de volgende ochtend iets uit een fietstas pakken, geef er dan eerst een schop tegenaan zodat de slangen of spinnen eruit kunnen. Trek nooit zomaar je kleding of schoenen aan als die ergens een nacht hebben gelegen. Bijna alle spinnen en slangen zijn overigens onschadelijk.

Eten en drinken

• Drink geen drankjes met ijsblokjes erin, vermijd slecht doorgekookt voedsel en eet geen rauwe salades, laat staan rauw vlees. Je kunt anders diarree krijgen. Diarree tijdens het fietsen voelt als een driedubbel gel-zadel.
• Vermijd varensvlees en schaaldieren zoals mosselen.
• Als je vegetariër bent, houdt er dan rekening mee dat voedingsstoffen die je bij een grote lichamelijke inspanning nodig hebt, alleen in vlees zitten. En niet in vitaminepillen, noten of kaas.
• Drink geen postmix-drankjes zoals cola-siroop vermengd met water en koolzuur. Deze drankjes worden vaak gemaakt van vervuild drinkwater.
• Neem een waterfilter mee, desnoods een piepkleintje.
• Neem geen drankjes of hapjes aan van vreemden of van de hotelbazen die er belang bij hebben dat je verdoofd of ziek wordt. Stel je krijgt een gratis ontbijt met zeer scherpe -maar bedorven- eieren en je wordt doodziek. De hotelbaas heeft zo een aantal extra overnachtingen en zijn vriend de dokter kan jou een gepeperde rekening geven. En je hield toch al niet zo van heet eten…
• Over het eten en het gebruik van drinkwater in de tropen hebben wij een aparte pagina geschreven.
• Wil je meer weten over gezondheid onderweg, klik dan hierop.

Fietsen

• Houd de fietsen zoveel mogelijk in zicht.
• Zet de fietsen op de hotelkamer. Als dat niet kan, zeg dan dat je naar een ander hotel gaat, dan draait de hotelbaas wel bij.
• Zet een leuk knijpbeestje op het stuur. Als er kinderen ergens aan komen, zullen ze zeker niet aan je dure derailleurschakelaars komen. Met een Rohloff-naaf heb je hier sowieso al geen last van.
• Laat zo min mogelijk losse zaken aan je fiets hangen. Stop vooral die goede fietspomp toch in een fietstas.
• Houd rekening met de drukke ochtendspits als je vanuit een grote stad vertrekt. Of als je na een lange fietsdag een drukke stad inrijdt, houdt dan even een pauze, kom tot rust, en neem een Cup-a-Soup zodat je weer wat scherper bent.
• Vermijd scholen die uitlopen.
• Spreek af dat je je elkaar weer ontmoet bij het Hoofdpostkantoor als je elkaar kwijtraakt. Niet bij het Centraal Station, want daar is het altijd druk!

Vaccinaties
Als fietser in de tropen is het verstandig om een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals anti-malaria middelen en vaccinaties. Houd hiermee rekening met je budget! Ik heb bij elkaar meer dan twee jaar in de tropen gefietst en heb een ruime ervaring met de do’s and dont’s.

De laatste informatie omtrent vaccinaties per land kun je vinden op www.lcr.nl
Vaccinaties zijn niet altijd verplicht in verre landen, maar worden vaak aangeraden. Per land kunnen de eisen betreffende vaccinaties verschillen. Voor de meest recente informatie kun je bellen met de informatielijn van het AMC in Amsterdam of het Havenziekenhuis te Rotterdam, In België kun je onder meer terecht bij het Instituut voor Tropische Geneeskunde te Antwerpen of het Ministerie voor Buitenlandse Zaken te Brussel.

Probeer alle vaccinaties in Nederland of België te halen. Let er op hoelang van tevoren je gevaccineerd moet worden en hoelang ze werkzaam blijven. Ga je voor het eerst naar de tropen? Houd er dan rekening mee dat je al snel tweehonderd euro neer moet tellen voor vaccinaties.

Malaria

Malaria kun je oplopen na een beet van bepaalde soorten muggen. Door de beet kunnen muggen de malariaparasiet in je bloed brengen. Na ongeveer een week verschijnen de eerste symptomen. Malaria is de belangrijkste ernstige tropenziekte. Er zijn diverse soorten, maar Malaria Tropica is de gevaarlijkste en zonder behandeling dodelijk.
Jaarlijks sterven er één miljoen mensen aan malaria. De meeste soorten zijn minder dramatisch. De malariamuggen bijten meestal na zonsondergang en voor zonsopgang. Gelukkig zijn er diverse ‘voorbehoedsmiddelen’:

• Malaria-profylaxe. Dit middel is op doktersrecept verkrijgbaar. Lees goed de bijsluiter. Milde profylaxes zijn Paludrine en Nivaquine. Lariam en Malarone zijn sterker en kunnen meer bijwerkingen hebben. Malarone word over het algemeen gezien als de mildere van de twee.
• Een muggenwerend middel met Deet (diethyl-m-toluamide) van het merk Careplus. Smeer jezelf vlak voor zonsondergang in; dan worden malariamuggen namelijk actief.
• Een met permetrine geïmpregneerde klamboe.
• Insectenspray en rookspiraaltjes. Spuit ruim voor het slapengaan de kamer vol met spray en steek vlak voordat je gaat slapen een rookspiraaltje aan.
• En natuurlijk bedekkende kleding om de muggen zoveel mogelijk van het lijf te houden.

Hepatitis A

wordt ook wel Geelzucht genoemd en is een leverziekte. Het wordt overgebracht door besmet voedsel en water. Het vaccin heet gammaglobuline en wordt van menselijk bloed gemaakt. Indien je lange tijd van huis bent, kan het verstandiger zijn om enige tijd zonder vaccinatie rond te lopen dan om je te laten inenten, zoals bijvoorbeeld in India. Stel je eens voor dat het vaccin van het bloed van een HIV-patiënt gemaakt is. De controle is niet in alle landen even betrouwbaar! In veel landen zijn er Amerikaanse of Duitse ziekenhuizen die kwalitatief beter zijn dan de plaatselijke. Een Hepatitis A vaccinatie is vooral aan te bevelen als je voor langere tijd in de (sub)tropen gaat fietsen. Sinds een aantal jaar is er ook een vaccin (twee inentingen) dat 10 jaar bescherming geeft.
Symptomen: Koorts, hoofdpijn, vermoeidheid, geen trek, diarree en een gele verkleuring van de huid en het oogwit (vandaar geelzucht).

Hepatitis B

is een leverontsteking en wordt overgebracht door sex- en bloedcontact. Het wordt daarom vaak gezien als een geslachtsziekte. Let na een ongeval bij opname in een ziekenhuis goed op dat de instrumenten worden gedesinfecteerd. Er is een vaccin dat erg duur is, maar je hebt er dan ook 15 jaar plezier van.
Symptomen: Het begint met een lichte hoofdpijn, buikpijn, vermoeidheid en een lichte temperatuursverhoging. Het lijkt op griep.

Tetanus

Bacteriën die vaak in de bodem en straatvuil zitten kunnen een tetanus-infectie veroorzaken. Vooral voor fietsers is een vaccinatie belangrijk, omdat je bij een valpartij al gauw enkele schrammen oploopt. Maak na een valpartij direct de wonden schoon en desinfecteer ze met betadine. Daarna moet je de wond goed afdekken; vooral op de fiets waar je veel stof en vuil opvangt. Zodra de wond zwelt, rood wordt of pijn gaat doen, is hij geïnfecteerd en is doktersadvies zeer belangrijk. Een tetanus-vaccinatie zit meestal in een zogenaamde cocktail waarin een vaccin zit tegen Difterie, Tetanus, Polio en soms Kinkhoest. Dit wordt een DTP of DTKP-vaccin genoemd en is sterk aan te raden voor tropenreizigers. De meeste Europeanen hebben deze cocktail als kind gehad, maar een ‘booster’ (oppepper) wordt aangeraden.

Hondsdolheid

wordt ook wel rabies genoemd en wordt overgebracht door de beet van een dier, dus niet noodzakelijkerwijs door een hond. Zodra men verschijnselen heeft, overleeft men het niet. Na een beet die verdacht is, moet je binnen 24 uur worden behandeld.
In de praktijk komt hondsdolheid zeer zelden voor. Als fietser word je vaak belaagd door agressieve honden, maar deze zijn meestal niet hondsdol. De beste manier om van deze honden af te komen is door ze op een spuit water uit de bidon te trakteren of te verjagen met een dogchaser. Dit is een klein apparaatje dat een zeer harde en hoge pieptoon uitzendt. Deze hondenafschrikker heet een dogchaser en die verkopen wij bij De Vakantiefietser. De veel grotere Dazer (of Dazzer) heeft hetzelfde effect, maar die verkopen wij niet, want hij is te groot en te duur. De Dogchaser en Dazer werken overigens niet bij zeehonden!
Honden met hondsdolheid liggen meestal ziek in een hoekje. Het is het soort hond dat de dierenliefhebber uit medelijden een aai over zijn bol geeft. Niet doen dus! En pas ook als je met fruit of ander eten in de buurt van apen komt. Ze zijn brutaal en kunnen agressief het fruit uit je handen grijpen. Ze kunnen daarbij bijten en hondsdolheid overbrengen! Een vaccinatie is mogelijk, maar heeft een aantal nadelen. Het is erg duur (luxeprobleem voor ons westerlingen), en na infectie moet je binnen een week opnieuw gevaccineerd worden. Vroeger was dit 48 uur.

(Buik)Tyfus

is een infectie die wordt veroorzaakt door de Salmonella bacterie en gaat gepaard met hoge koorts en kan dodelijk zijn. Een vaccinatie is niet verplicht, maar wordt wel sterk aangeraden. Begin tien weken voor vertrek met het nemen van vaccinaties. Een vaccinatie geeft geen honderd procent bescherming. Na drie opeenvolgende vaccinaties kun je er voor drie jaar tegen.
Symptomen: Koorts, hoofdpijn en obstipatie. Soms bloederige diarree en uitslag op borst en buik.

Cholera

ontstaat door het drinken van besmet water en kan binnen enkele uren overlijden tot gevolg hebben door verdroging. Zie voor het ontsmetten van water: eten en drinken. Je kunt gevaccineerd worden, maar gezonde oplettende mensen lopen weinig kans op besmetting.

Aids

wordt overgebracht door sex en bloedcontact. Mannen- of vrouwencondooms nemen niet veel plaats in een fietstas, dus wat let je. In de derde wereld wordt minder nauwkeurig omgesprongen met het steriliseren van medische apparatuur. Neem daarom zelf steriel verpakte naalden en spuiten mee en overhandig die diplomatiek aan de dokter of zuster wanneer nodig. Zeg er niet bij dat je bang bent voor een HIV-besmetting, maar dat je je kunt voorstellen dat ze misschien gebrek aan naalden en spuiten hebben. Het aantal mensen dat in de derde wereld besmet is met het HIV, is veel groter dan dat bij ons.

In de winkel verkopen wij niet alleen klamboes en EHBO-sets, maar ook een tekentang, DEET en ORS.

Tot zover deze ‘overlevingstips’. Maar onthoud: sta open voor vreemde culturen, ook al struisen ze tegen je westerse normen en waarden in. Probeer jouw normen vooral niet aan anderen op te leggen. Neem niet alles te zwaar op, maar inhaleer die vreemde cultuur zonder je roots uit het zicht te verliezen. Geniet er van.

Cultuurschok

1

…Drie jaar geleden was het de eerste keer dat we in Azië waren. Wat was toen alles vreemd. We hadden het maar wat moeilijk met de tropische hitte. Onze kleren kleefden tot vervelens toe aan onze huid, en de hele dag en nacht zweetten we aan een stuk door. In de lucht hing de zoete, weeë geur van verrotting. We moesten wennen aan het links rijden en konden geen touw vastknopen aan de verkeersborden met het sierlijke Thaise schrift. Van de spreektaal was evenmin iets te begrijpen; de mensen op straat spraken ons soms aan, maar we verstonden er werkelijk niets van. We waren verward en sloten ons af van de omgeving door de hele dag op onze hotelkamer te blijven; we waren helemaal op onszelf geconcentreerd. Door honger gedreven moesten we wel naar buiten en wezen bij een eetstalletje, dat midden op straat stond, schuchter enkele onbekende gerechten aan. Na de eerste hap brak mij het zweet al uit door de kleine rode dingetjes in de rijst.
`Eens, maar nooit weer’, zeiden we na terugkomst. Een half jaar later kregen we een boek onder ogen waarin het begrip `cultuurschok’ stond omschreven. Zo’n cultuurschok zou uit een aantal symptonen bestaan: verwarring, spanning en angst om iets te ondernemen. Toen pas realiseerden we ons waarom we bang waren om ergens naar binnen te gaan. We voelden ons niet op ons gemak met de onbegrijpelijke taal, het exotische eten en het rottend vuil op straat. De volgende fase zou volgens het boek worden gekenmerkt door verrassing, onrust en zelfs verontwaardiging over vreemde gewoonten. Geen wonder dat we kort na onze terugkeer die vreemde mensen, de tropenhitte en vieze steden vervloekten. Pas achteraf begonnen we de onbekende cultuur te waarderen en zagen er de charme van in. Daarom zijn we blij weer terug te zijn in Thailand…

2

Als vakantiefietser kom je in aanraking met onbekende culturen. Zeker als je een routeklassieker rijdt. Vaak resulteert dat in een cultuurschok. Pas later ga je de vreemde cultuur waarderen. Maar wat is vreemd? Vreemd is het afwijken van het verwachte, in dit geval het afwijken van jouw culturele wereld. Geert Hofstede heeft in zijn gerenommeerde Culture’s Consequences vier dimensies vastgelegd aan de hand waarvan de nationale cultuur gedefinieerd kan worden. Deze vier dimensies zijn:

1. Machtsafstand
2. Onzekerheid-vermijding
3. Mannelijkheid/vrouwelijkheid
4. Individualisme/collectivisme

Machtsafstand geeft de mate aan waarin iemand de macht van een ander aanvaardt. Een fietsende Laotiaan zal een grote vrachtwagen voorrang geven. Een westerse fietser zal geneigd zijn om voorrang te nemen omdat hij voorrang heeft. Gelukkig voor hem heeft hij in ieder geval een goede reisverzekering.
Onzekerheid-vermijding heeft met die polis alles te maken. Bijna iedere fietser die ik ken gaat verzekerd op vakantie. Vaak zijn zelfs de ziektekosten dubbel verzekerd; via het ziekenfonds én via de reisverzekering. Als je zeker wilt zijn van mooi weer, moet je niet naar IJsland gaan. Het kan daar grijs, miezerig en koud zijn. Als ik naar mijzelf kijk, neem ik vaak een LF-route omdat ik de onzekerheid wil vermijden van het nodeloos omfietsen. Dat zal ook wel aan mijn prestatiegerichtheid liggen; op een LF-route kom je minder verkeerslichten tegen, zodat je lekker kunt doortrappen.
Dat is mijn Mannelijke dimensie die ervoor zorgt dat ik ‘moet presteren’. Iemand plant vanuit zijn vrouwelijke dimensie een route naar de Ardennen langs NS-stations, omdat zijn vrouw het misschien niet redt.
Bij individualisme denk ik aan Frank van Rijn die persoonlijke onafhankelijkheid erg waardeert. Fietsers die in georganiseerde groepen reizen scoren hoog in collectivisme. Of heeft het met vrouwelijkheid te maken? Ze weten dat er iemand is die voor eten en onderdak zorgt. Zo’n groepsreis bestaat bij de gratie van onzekerheid-vermijding. Deelnemers weten van tevoren hoe ver ze moeten fietsen en hoe laat ze op moeten staan. Ze weten hoe zwaar de tocht wordt en wanneer ze waar aankomen. Of heeft het toch meer met machtsafstand te maken. Misschien geven ze het hele jaar leiding aan personeel en vinden ze het juist in hun vakantie wel fijn om aangestuurd te worden.

Tot zover de cultuur van westerse fietsers. Maar hoe zit dat dan met die onbekende culturen? Zeker daar zijn de vier dimensies zichtbaar. Denk maar aan het kastenstelsel in India. Heeft dat met machtsafstand te maken? Een Amerikaan die opkomt voor zichzelf? Is hij een individualist? Congolezen die vluchten voor de zoveelste oorlog. Is dat onzekerheid-vermijding? Of de Turkse boer die ’s ochtends een ontbijt brengt als je kampeert op zijn weiland. Is hij vrouwelijk?

home